Kennis over de Dosha's in Ayurveda: Hoe blijf je gezond?

Waarom is het kennen van je eigen constitutie binnen de Ayurveda zo belangrijk? Hoe krijg je inzicht in het behouden van een goede gezondheid? En wat kan jij hier zelf voor doen? Interesse? Lees dan gauw verder en leer wat Ayurveda voor jouw gezondheid kan doen.

De drie Dosha's

Binnen de ayurveda wordt uitgegaan van het concept dat alles, zowel levend als alle levenloze objecten, bestaat uit de vijf elementen, te weten: ether, lucht, vuur, water en aarde. De combinatie van deze elementen waarmee we geboren worden, noemen we in de ayurveda onze aangeboren constitutie, ook wel Prakruti genoemd. In deze Prakruti staat als het ware beschreven wat goed en slecht voor ons is. De behoeften van de eigen Prakruti negeren is vragen om moeilijkheden en vaak het begin van ziekte. De vijf elementen vormen samen drie basis-constituties: Vata (combinatie van lucht en ether), Pitta (vuur en water) en Kapha (water en aarde).

De relatie dosha's en de gezondheid

In ons lichaam reguleren en ondersteunen deze drie Dosha's (basis-energieën) al onze biologische functies en zijn zij ook van invloed op ons psychisch functioneren. Vata, Pitta en Kapha zijn in elke cel, elk weefsel en in elk orgaan aanwezig. Wanneer ze in evenwicht zijn, brengen zij gezondheid voort, wanneer zij uit evenwicht zijn vormen zij de oorzaak van ziekte. In grote lijnen is Vata (het luchtprincipe) de energie van beweging, Pitta (het vuur principe) de energie van de spijsvertering en het metabolisme en Kapha (het waterprincipe) de energie van lubricatie en structuur. Alle mensen hebben al deze drie de dosha's, maar een daarvan is meestal dominant. Zo heeft ieder mens een bepaald energiepatroon, een individuele combinatie van fysieke, mentale en emotionele kenmerken die zijn Prakruti vormen.

Gezondheid hangt af van het in evenwicht houden van deze verhouding. Om gezond te blijven moeten wij ons voortdurend aanpassen aan zowel onze externe omgeving als de veranderingen in ons lichaam want de verhouding en het evenwicht van deze elementen verandert voortdurend. Denk aan de verandering van de seizoenen, het weer, de tijd van de dag, en onze leeftijdsfase. Om de balans in het lichaam te herstellen kan het nuttig zijn om meer over onze Prakruti te weten te komen, want iedere constitutie heeft namelijk andere behoeften.

• Vata

Als het principe van beweeglijkheid regelt Vata alle activiteit in het lichaam, zowel de mentale als de fysiologische. Vata is verantwoordelijk voor de ademhaling, het knipperen van de ogen, het kloppen van ons hart, alle bewegingen in het cytoplasma en de celmembranen en alle impulsen in het zenuwstelsel worden door Vata geregeerd. Wanneer Vata in evenwicht is, bevordert het creativiteit en flexibiliteit en werkt het gevoelens van frisheid, lichtheid, geluk en vreugde op. Is Vata uit evenwicht, dan brengt het angst, nervositeit, bezorgdheid en zelfs bevingen en krampen te weeg.

Vata is droog, licht, koud, subtiel, helder, mobiel en verstrooiend.

• Pitta

Pitta is het vuurprincipe, de energie van verwarming of metabolisme. Pitta regeert alle biochemische veranderingen die in ons lichaam plaats vindt en regelt dus de spijsvertering, voedselopname, assimilatie en lichaamstemperatuur. Niet alleen voedsel wordt door ons gemetaboliseerd. Elke van buiten komende indruk wordt ook verwerkt of 'verteerd' en tot een deel van ons gemaakt. Zo bevordert Pitta intelligentie en begrip en is het cruciaal bij leren. Onevenwichtige Pitta kan hevige emoties zoals frustratie, woede, haat, kritiek en jaloezie veroorzaken.

Pitta is heet, scherp, licht, vet, vloeibaar, pikant, zuur en verspreidend.

• Kapha

Kapha verenigt het water en aarde. Kapha is de energie die de structuur van het lichaam vormt, de lijm die de cellen bijeenhoudt. Kapha levert ook de vloeistof die nodig is voor het leven van onze cellen en lichamelijke stelsels. Kapha smeert onze gewrichten, bevochtigd de huid, helpt wonden te genezen en houdt onze immuniteit in stand. Kapha verschaft sterkte, kracht en stabiliteit. In psychisch opzicht is kapha verantwoordelijk voor de emoties gehechtheid, hebzucht, lust en afgunst. Wanneer Kapha in evenwicht is, komt dat tot uiting in geneigdheid tot liefde, kalmte en vergeving.

Kapha is zwaar, langzaam, koel, vet, kalm, glad, zacht, statisch, stroperig en zoet.

Kortom de reden waarom Ayurveda adviseert om de dosha's goed te bestuderen en ze te leren begrijpen is om onbalans en ziekte te voorkomen. Weet jij welke Prakruti jij hebt? En pas jij je voeding- en leefstijl daarop al aan? Wil je meer weten welke voeding en leefstijl bij jou passen? Plan dan eens een Ayurvedisch consult en laat je informeren over je eigen constitutie. (Leestip: voedings- en leefstijladvies voor Pitta).

(Bron: Literatuur Vasant Lad, ayurvedisch arts)