.png)
Volgens Ayurveda wordt alles wat je kunt zien, horen, ruiken, proeven en aanraken, ervaren als een mengeling van twintig hoedanigheden, ook wel eigenschappen genoemd. In het Sanskriet worden dit Guna's genoemd. Wist je dat binnen de Ayurveda geneeskunde deze Guna's een zeer grote rol spelen? Maar wat zijn nou die eigenschappen van voeding en waarom spelen ze zo'n belangrijke rol? Kan jezelf door middel van juiste voeding invloed hebben op je gezondheid, zowel fysiek als mentaal? Graag vertel ik je hoe...
De twintig hoedanigheden zijn onder te verdelen in tien positieve en tien negatieve kanten. Met deze tegenstellingen bewaart de natuur zijn evenwicht. Als wij hier zelf mee gaan leren werken kun jezelf je gezondheid op orde houden. Namelijk elk voedingsmiddel heeft andere eigenschappen, kenmerken en een andere textuur. Voedsel met Guna's die overeenkomen met de eigenschappen van ons constitutietype heeft in de regel, vooral als dit veelvuldig genoten wordt, tot gevolg dat de dosha toeneemt of verergert. Voedsel met tegenovergestelde eigenschappen vermindert veelal de dosha of brengt hem in evenwicht.
Om goed voor je gezondheid te zorgen is het dus van belang dat je niet alleen je constitutie goed kent, maar ook de werking van voeding. Ayurveda onderscheid een zevental aspecten als we kijken naar de werking van voeding. Dit zijn; de eigenschappen, de smaken ( De zes smaken van Ayurveda), de energie, de smaak na vertering, de sjamaanse kracht, de symptomatische werking en de zuiverheid. De Guna's waar Ayurveda mee werkt zijn:
Gewicht: licht - zwaar
Zo zijn basmatirijst en popcorn bijvoorbeeld licht en zijn dadels, vlees, yoghurt en suiker zwaar. Zware voedingsstoffen worden minder snel verteerd dan lichtere voeding en eet je meer zware voeding dan volgens jouw constitutie goed voor je is, dan kan je in gewicht aankomen. Slaap is ook zwaar en meer dan 10 uur slapen, kan je een zwaar gevoel geven gedurende de dag. Dit is ook de reden dat Kapha typen beter niet kunnen slapen overdag.
Lichte voeding brengt lichtheid en zorgt voor een beweeglijkheid van lichaam en geest, maar eet je hiervan te veel dan kan je ondervoed en uitgeput raken en veroorzaakt het angst. Zwaarte zal Kapha beïnvloeden en kalmeert Vata en Pitta. Lichtheid zal Vata en Pitta beïnvloeden en Kapha kalmeren.
Temperatuur: koud - heet
Voedingsmiddelen kunnen verwarmend of verkoelend zijn. Verkoelende voedingsmiddelen, bijvoorbeeld bloemkool, courgette, munt en kokosnoot kunnen goed ingezet worden als de Pitta hoog is.
Verwarmende voedingsmiddelen zoals, paprika, artisjok, gember en cayennepeper kunnen op deze manier de Vata en Kapha kalmeren. Zo stimuleren verwarmde voedingsmiddelen en warm voedsel (op gas gekookt) de spijsvertering en het metabolisme en legt te veel koude voeding het spijsverteringsvuur plat. Koude voeding is namelijk moeilijker te verteren, maar zorgt ook voor slijm. Hierdoor zal de Agni (het spijsverteringsvuur) gaan doven en kan je bijvoorbeeld sneller verkouden worden en wordt je immuniteit minder actief.
Vochtigheid: Droog - vochtig/vettig
Droge voeding, denk aan bijvoorbeeld crackers en rijstwafels brengen lichtheid en beweeglijkheid en zorgen voor inspiratie, maar een teveel droogte zorgt voor uitdroging, waardoor we stram en gevoelig kunnen worden voor pijn. Wanneer een persoon zich alleen voelt of angstig en nerveus, is de kwaliteit droogte verhoogd in het lichaam.
De tegenpool is vochtigheid, waarvan we twee soorten hebben: de droge vochtigheid van water (watermeloen, komkommers) en de vettige vochtigheid (noten en olie). Te veel vocht en vettigheid kan er voor zorgen dat we emotioneler worden en meer in het verleden blijven hangen. Meer vettigheid in onze voeding toevoegen, bevordert compassie en liefde. Droge voeding zal Vata verhogen en vochtige/vette voeding Pitta en Kapha.
Stevigheid: Vast - Vloeibaar
De vaste kwaliteit van voeding verergert Kapha en kalmeert Vata en Pitta. Boter, maar ook vlees en kaas zijn vast. Over het algemeen zijn dit de voedingsmiddelen waarop je goed moet kauwen en vraagt deze voeding ook veel van je spijsvertering waardoor het uitputtend voor je lichaam kan zijn. Vastheid verhoogd de compactheid van het lichaam en zorgt dat een persoon meer gegrond is. Verder zorgt vastheid voor stevigheid, dikte en kracht.
De vloeibare kwaliteit verhoogd Pitta en Kapha en werkt verlagend voor Vata. Vloeibare voeding wordt makkelijker verteerd en vaak voorgeschreven aan mensen die ziek/zwak zijn (soep, maar ook warme melk). Te veel vloeibare voeding maakt echter het lichaam zwak en zal de immuniteit aantasten. Excessief inname van water kan zorgen voor vasthouden van vocht in het lichaam en zal Kapha doen laten toenemen, doordat Kapha van zichzelf de eigenschappen dicht, vloeibaar en zoutig heeft.
Intensiteit: snel/scherp - traag/langzaam
De intensiteit van voeding heeft alles te maken met de snelheid van verteren. De langzaam verterende voeding (bijvoorbeeld granen) verergert Kapha en kalmeert Vata en Pitta. Deze voeding veroorzaakt traagheid en blokkades in het lichaam. Veel eten en vet voedsel verergert deze kwaliteit ook.
De tegenovergestelde voeding is scherp en verteerd snel en zit onder andere in suiker, cayennepeper en andere scherpe voedingsproducten. Deze kwaliteit verbeterd de concentratie, waardering en begrip, maar kan in overmaat zweren doen ontstaan.
Beweeglijkheid: stabiel/ statisch - mobiel/ beweeglijk
De stabiele kwaliteit van voeding verhoogd Kapha en kalmeert Vata en Pitta. Rustig zitten verhoogd deze kwaliteit, maar ook het laten staan van voedsel. Qua voeding zijn het middelen die niet snel veranderen, bijvoorbeeld kokosolie, bij veelvuldig verwarmen veranderen de kwaliteit niet. Palmolie daarentegen verandert wel van kwaliteit.
Onze gedachten, gevoelens en emoties zijn beweeglijk. Onzekerheid en onrust komt van de kwaliteit beweeglijkheid en zal Vata in het lichaam verhogen, zo ook hard lopen en springen.
Elasticiteit: hard - zacht
De zachte eigenschap kalmeert Vata, omdat zij ruw is, maar verergert Pitta en Kapha. Zachtheid verhoogd Kapha, doordat het slijm veroorzaakt. Denk aan pudding en andere zoete desserts, maar ook het slapen op een waterbed verhoogd Kapha. Zachtheid maakt mensen passief en lui.
Hardheid verhoogd Vata en vermindert Pitta. In een later stadium van ziekte zal het ook Pitta doen toenemen. Hardheid maakt dat we ongevoelig worden en egoïstisch. In de voeding kan je denken aan calciumtabletten of andere voeding die rijk is aan mineralen.
Helderheid: doorzichtig - ondoorzichtig/troebel
Een overmaat aan de kwaliteit doorzichtigheid kan er voor zorgen dat er te veel wordt gereinigd in het lichaam, zoals klysma's en zuiveringsmiddelen. Dit zal de Vata en Pitta doen verhogen, maar de Kapha in het lichaam doen verminderen. Verder bevordert helderheid de emotionele en mentale helderheid, te veel helderheid kan voor ijdelheid en onrust zorgen.
De troebele hoedanigheid zal Kapha doen verergeren (zuivel). Verder zal ondoorzichtigheid de zintuigelijke prikkeling kalmeren en zo ook de geest. Te veel (denk aan bederf van voeding) houdt mensen in onwetendheid en zorgt voor apathie.
Textuur: glad/ slijmerig - ruw
Voeding dat glad of slijmerig is zal Pitta en Kapha doen toenemen en Vata kalmeren. Kaas en olie verhogen Pitta, avocado en ghee Kapha. Het zal het lichaam smeren en flexibel maken.
De tegenovergestelde kwaliteit ruwheid daarentegen verhoogd Vata en kalmeert Pitta en Kapha. Het zal namelijk zorgen voor droogheid en absorptie. Hieronder vallen alle rauwe groenten, waarop je doorgaans goed moet kauwen.
structuur: fijn /subtiel - grof
Het betreft hier de structuur van voeding. Iets kan heel fijn of grof gesneden zijn. Fijn voedsel brengt lichtheid in het gerecht, maar te veel fijnheid kan mentaal zorgen dat we overprikkeld raken. Veel drugs hebben dit, maar ook alcohol is hier een voorbeeld van, het is erg subtiel, maar verhoogd met name Pitta.
De grove kwaliteiten verhogen meer Kapha en kalmeren de Vata en Pitta. Grofheid veroorzaakt obstructie en zwaarlijvigheid (kaas en vlees) en maakt ons ongevoelig.
Zoals je kunt lezen heeft elk voedingsmiddel en gerecht andere eigenschappen en kenmerken en een andere textuur. Als conclusie kunnen we stellen dat de Vata-dosha de neiging heeft licht en droog te zijn, maar beter niet te veel koude, droge en lichte voeding kan eten om in balans te blijven. Beter zou zijn om iets warms, vochtigs of iets wat zwaar is te eten. Pitta liever niet te heet en te scherp moet eten en Kapha het beter kan houden bij licht, warm en scherp. Nu je dit weet, weet je dat voeding een instrument is om in balans te komen. Speel er eens mee en maak bewustere keuzes, je doet je lichaam er in ieder geval heeft veel plezier mee.